Verburg deed er niet moeilijk over, tijdens It’s Down 2 Earth, de internationale conferentie over landbouw, voedsel zekerheid en klimaat verandering. Het onderwerp gaat haar duidelijk aan het hart: ze heeft zich er hard voor gemaakt, onder meer tijdens de voorbereidende conferentie in Ethiopië, dat de internationale gemeenschap gaat inzien dat landbouw behalve veroorzaker van het versterkt broeikaseffect (voor dertig procent), ook kan helpen in de strijd tégen de klimaatverandering. Een gezondere bodem kan méér CO2 opslaan. Efficiënter gebruik van kunstmest spaart fossiele brandstoffen. Waterbesparing helpt droge periodes door te komen. Kortom, in goed Engels: een climate-smart agriculture is mogelijk.Verburg zat die koude november zondagmiddag in 2010 schuin achter Willem-Alexander en Máxima te luisteren, terwijl Henk Bleker, pas aangetreden staatssecretaris van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, aangekondigd als minister for agriculture and foreign trade, de half gevulde grote zaal van het World Forum Theater in Den Haag toesprak.
Polynesische buurman
Bij het uitdelen van de hoofdtelefoons voor simultaanvertaling ( Arabisch, Chinees, Engels, Frans, Russisch en Spaans) stond een lange rij. Uit Mongolië, Ethiopië, Vietnam, Congo, vanuit de hele wereld zijn ambtenaren, politici, wetenschappers, activisten, journalisten en landbouwers naar Den Haag gevlogen. Ze stralen, ze moeten wel, doortastendheid uit. Henk Bleker die eerste dag nog niet. Of het oververmoeidheid door de formatieperiode, of gewoon een mindere dag was zullen zijn intimi weten, maar Bleker hakkelde zich door zijn toespraak heen. Mijn Polynesische buurman fluisterde: ‘Dat hij struikelt over woorden als enabling, applicable of technology, okay, maar net dacht ik: snapt hij die laatste zin zelf eigenlijk wel?’ Licht Freudiaans (en dan vallen we Bleker niet langer zo zwaar, de inhoud van zijn verhaal was vele malen coherenter dan de presentatie ervan) klonk de verspreking over armoede. Poverty. Hij maakte er powerty van.
Indrukwekkende taak
De taak waarvoor de wereld zich geplaatst ziet, is indrukwekkend. De economie moet duurzamer worden. We zullen met veel meer zijn. En we zullen veel meer willen consumeren. In 2050 moet de wereld 9 miljard mensen voeden, terwijl er nu, van de 6,79 miljard nog 925 miljoen honger hebben (en 1 miljard aan obesitas lijden). En dat terwijl regenval in de toekomst onvoorspelbaarder zal zijn, droogtes langer aan zullen houden dan vroeger, en overstromingen en andere weerrampen het de boeren steeds moeilijker zullen maken.
Wedloop tussen dokter en boer
In oktober 1945, tijdens de oprichtingsvergadering van de FAO (Food and Agriculture Organisation) vergeleek Nederlands roemruchte landbouwminister Sicco Mansholt het wereldvoedselvraagstuk met een wedloop tussen dokter en boer. De voedselproductie is sindsdien gigantisch gestegen, maar het aantal mensen en op te lossen problemen ook. Het inmiddels 65 jaar oude FAO-doel, ‘freedom from want’ op wereldschaal, is nog steeds niet bereikt.
Prins Charles, HRH Prince of Wales was op de openingsceremonie niet fysiek aanwezig en sprak per video de zaal toe. ‘We kunnen echt niet doorgaan op de huidige manier, landbouw moet samenwerken met de natuur, in plaats van er tegenin werken. Het is mogelijk om iedereen te voeden, tegen acceptabele prijzen. Dat moeten we op een holistische manier aanpakken. Duurzame landbouw kan bijdragen aan het natuurlijke kapitaal waar toekomstige generaties afhankelijk van zijn. Er zijn verbazingwekkende resultaten bereikt op het Loess plateau in China.’ Daar is een door desastreus ingrijpen van de mens compleet geërodeerd gebied weer helemaal groen gemaakt, door slim ingrijpen van dezelfde mens. Volgens een Chinese wetenschapper is de potentie van Afrika om op een dergelijke manier weer te regenereren, groter dan dat van het Loess plateau.
Groen & vochtig paradijs
Het was opvallend dat het Loess plateau, zo groot als Zweden, ook werd genoemd door Andrew Steer, special envoy for climate change, World Bank. Ronduit indrukwekkend en hoopgevend wat daar bereikt is. In een kleine vijftien jaar tijd is een plateau met het uiterlijk van een maanlandschap omgetoverd in een groen, vochtig paradijs. Kijk naar dit filmpje. De behoefte om niet alleen te spreken over doem, problemen, en een zware toekomst, had ook Willem-Alexander, die als chairman of the UN Secretary-General’s Advisory Board on Water and Sanitation de conferentie toesprak. ‘Er is geen waste water, er is alleen wasted water. Het is mogelijk om waste water op een veilige manier, voor boeren en consumenten, in te zetten in de landbouw.’ Zijn voorbeeld van hoe het beter kan, kwam uit Kazachstan, waar met dijken en waterbeheersingssystemen de landbouw grote sprongen vooruit gemaakt heeft. ‘Water is een van de belangrijkste factoren voor een gezonde landbouw.’
Tapdansende Ralf
Op Polynesische eilanden worstelen ze met zout water. Anthony Brown, wonend op Samoa, en werkend op het ministerie van landbouw, was een van de vele gasten die, bitterballetje in de hand, stond na te praten op de receptie na de openingsceremonie. Hij had genoten van de optredens van Jamai en Ralf – tapdansend op oplichtende fel oranje klompe). Of ik dat filmpje van dat eiland, op zo’n 1500 kilometer afstand van Samoa, had gezien? Tuvalu, de hoogste berg is er 4,5 meter. Het is op youtube.com te vinden. Door de stijging van de temperatuur van het zeewater, stijgt de zeespiegel, en spoelen daar de laatste tien, vijftien jaar soms king tides over het hele eiland. Ze spoelen dwars door huizen heen en vernietigen. Alle Polynesische eilanden willen één project gaan uitvoeren, waarbij honderd procent CO2-neutraal landbouw bedreven gaat worden. Brown: ‘De boeren gaan energie en voedsel produceren. Surf naar carbonwarroom en je vindt de club van rijke mensen – een van de grondleggers is Richard Branson, de baas van Virgin Group – die ons project een grote lening gaat geven.’
It’s Down 2 Earth is de internationale conferentie over landbouw, voedsel zekerheid en klimaat verandering onder het motto Our world hungers for action. Een hele week in november 2010 kwamen in het World Forum Theater uit de hele wereld duizenden politici, vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en ngo’s, wetenschappers, ambtenaren, journalisten en milieuactivisten bij elkaar om het te hebben over de mogelijkheden landbouw in te zetten in de strijd tegen de klimaatverandering. Op dit moment heet de landbouw voor dertig procent de veroorzaker te zijn van het verergerde broeikaseffect. Tegelijkertijd zullen de komende veertig jaar 2,2 miljard extra monden gevoed moeten worden. Hopelijk niet méér, want de schatting van 9 miljard mensen op aarde is afhankelijk van een betere welvaartsspreiding. Valt die tegen, dan zijn we in 2050 met nog véél meer .
Deze webblog, over mijn ontmoetingen, observaties, en nieuwe inzichten, opgedaan tijdens It’s Down 2 Earth, heb ik geschreven voor foodlog.nl .
Dit is deel één. Deel twee, drie, vier en het slotdeel vindt u onder de doorclicks.
